علل بروز بیماری‌‎های عروق کرونر

CAD با آسیب یا صدمه به پوشش داخلی عروق کرونر شروع می‌شود. در دوران جوانی پلاک‌ها می توانند در امتداد دیواره رگ‌های خونی جمع شوند و با افزایش سن این تجمع بیشتر و بیشتر می‌شود. با جمع شدن این پلاک‌ها دیواره رگ‌های خونی ملتهب شده و خطر لخته شدن خون و حملات قلبی افزایش می‌یابد.

در اصل پلاک ماده‌ای مومی شکل است که باعث چسبندگی دیواره‌های داخلی رگ‌های خونی می‌شود و از همین طریق برای سلامت بدن مانع تراشی می‌کند. برخی از ترکیبات مانند سلول‌های التهابی، لیپوپروتئین‌ها، کلسیم، کلسترول هنگام عبور از جریان خون به این پلاک‌ها متصل می‌شوند. این فرآیند باعث باریک‌تر شدن‌ دیواره عروق کرونر و کاهش جریان خون ورودی به قلب می‌شود.

در نهایت همین کاهش جریان خون کار دست شما می‌دهد و با علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس روبه‌رو خواهید شد؛ چرا که قلب شما به اندازه‌ای کافی خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی دریافت نمی‌کند. در موارد شدیدتر اگر عروق کرونر کاملاً مسدود شده باشند، حمله قلبی دور از انتظار نیست.

علائم بیماری‌های عروق کرونر

بیماری‌های عروق کرونر اغلب خاموش هستند و حتی ممکن است تا زمان حمله قلبی یا عارضه مشهود دیگری متوجه وجود این بیماری نشوید. با این حال نشانه‌های زیر بارزترین علائم بیماری عروق کرونر محسوب می‌شوند:

• آنژین: در اصل آنژین دردی است که در حین فعالیت بدنی و فشار به بدن احساس می‌شود. این حس درد و ناراحتی معمولاً از پشت استخوان سینه شروع می‌شود و ممکن است به بازوها، شانه‌ها، فک و گلو هم سرایت کند.

• حالت تهوع یا احساس سوء هاضمه

• عرق سرد

•سرگیجه و سبکی سر

• تنگی نفس به خصوص هنگام فعالیت

• ضعف

• اختلال در خواب

• گردن درد

راهکارهای درمان بیماری‌های عروق کرونر

روند درمان شما به شدت بیماری و میزان علائمی که دارید، تعیین می‌شود. بنابراین لازم است زیر نظر پزشک متخصص برنامه درمان خود را آغاز کنید. متخصص قلب و عروق با بررسی شرایط شما بهترین راهکار درمانی را پیش رویتان می‌گذارد. این روش‌های درمان معمولاً در سه شاخه تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تغییر سبک زندگی

پزشک ممکن است توصیه کند که برخی از عادات زندگی را  به طور مادام‌العمر برای سلامت قلب تغییر دهید. این عادت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• حفظ وزن متناسب

از دست دادن 3 تا 5 درصد از وزن فعلی‌تان می‌تواند به شما در مدیریت و کنترل برخی از عوارض خطرناک بیماری‌های عروق کرونر مانند کلسترول بالا و دیابت کمک کند. از دست دادن وزن بیشتر حتی میزان فشار خون را هم تنظیم می‌کند.  

• داشتن فعالیت بدنی

تحرک و فعالیت بدنی مستمر می‌تواند به میزان قابل توجهی از اثرات منفی بیماری‌های عروق کرونر مانند کلسترول بالا، فشار خون زیاد، اضافه وزن و چاقی بکاهد. قبل از شروع هر برنامه ورزشی از پزشک خود بپرسید که چه میزان از فعالیت بدنی برای شما مناسب است.

• مصرف غذاهای سالم برای قلب

یک برنامه غذایی سالم برای قلب میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را در خود می‌گنجاند. علاوه بر این لازم است مصرف چربی‌های اشباع، روغن‌های ترانس، سدیم (نمک)، قند و الکل را زیر نظر پزشک محدود کنید.

• مدیریت استرس

یادگیری نحوه کنترل استرس، داشتن آرامش و کنار آمدن با مشکلات می‌تواند سلامت عاطفی و جسمی شما را بهبود بخشد.

• ترک سیگار

مواد شیمیایی موجود در دود سیگار عملکرد قلب و ساختار رگ‌های خونی را مختل می‌کنند. در واقع سیگار کشیدن احتمال تجمع پلاک را تا حد زیادی بالا می‌برد.

• خواب کافی

برای درمان و پیشگیری از بیماری‌های عروق کرونر لازم است خواب کافی و باکیفیت داشته باشید. مقدار خواب توصیه شده برای بزرگسالان بین 7 تا 9 ساعت در روز است.

تجویز دارو

اگر تغییر سبک زندگی برای درمان بیماری‌های عروق کرونر کافی نباشد، پزشک به سراغ تجویز دارو می‌رود. توجه داشته باشید مصرف دارو حتماً باید زیر نظر پزشک متخصص صورت گیرد. برخی از داروهای مؤثر برای درمان بیماری‌های عروق کرونر عبارتند از:

• مسدودکننده‌های بتا

• مسدودکننده‌های کانال کلسیم

• داروهایی برای تنظیم قند خون مانند ایمپاگلیفلوزین، کاناگلیفلوزین و لیراگلوتید

• متفورمین

• نیتروگلیسیرین

• داروهای کنترل‌کننده کلسترول خون نظیر استاتین‌ها، نیاسین، فیبرات‌ها

• رانولازین

• مهارکننده‌های ACE (آنزیم تبدیل آنژیوتانسین)

جراحی

با پیشرفت بیماری‌های عروق کرونر ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشید. پزشک با توجه به شرایط شما از یکی از روش‌های زیر برای درمان بیماری استفاده می‌کند:

• آنژیوپلاستی

در این روش یک استنت (لوله فلزی کوچک و مشبک شبیه فنر) به کمک بالون به سمت قلب هدایت می‌شود. با قرار گرفتن بالن و استنت در جای خود، بالن باد شده و استنت به اندازه قطر رگ منبسط شده و آن را باز نگه می‌دارد. سپس بالن تخلیه شده و در حالی که استنت در جای خود قرار گرفته است، از بدن خارج می‌شود. طی چندین هفته مسیر جریان خون در اطراف استنت داخل عروق بهبود یافته و از مسدود شدن مجدد رگ‌های کرونر جلوگیری می‌شود. اسنتت معمولاً از فلز ساخته می‌شود اما در مواردی ساختار آن از ترکیباتی است که به مرور زمان جذب بدن می‌شوند.

• عمل بای پس قلب (CABG)

تصور کنید در جاده تصادفی رخ داده و این حادثه باعث ترافیک شده است. خدمه اورژانس و نیروی انتظامی اتومبیل‌های اطراف محل تصادف را از سر راه پراکنده می‌کنند تا مسیر باز شده و ترافیک رفع شود. عمل بای پس قلب هم مشابه همین موضوع است. در این جراحی پزشک رگ‌های خونی از سایر قسمت‌های بدن مانند پا می‌گیرد تا بتواند مسیرهای مسدود شده عروق کرونر را دور بزند. از این طریق جریان خون به سمت قلب بازگردانده شده و بهبود پیدا می‌کند. متخصصان قلب و عروق معمولاً زمانی عمل بای پس قلب را پیشنهاد می‌دهند که انسداد عروق کرونر شدید باشد.

انواع بیماری‌های شایع قلبی

• آریتمی که نوعی اختلال در ریتم ضربان قلب است.

• گرفتگی رگ‌های خونی

• کاردیومیوپاتی که باعث سفت شدن یا ضعف عضلات قلب می‌شود.

• بیماری‌های قلبی مادرزادی که از بدو تولد وجود دارند.

• بیماری عروق کرونر (CAD) که در اثر تجمع پلاک در عروق قلب ایجاد شده و گاهی اوقات با عنوان بیماری ایسکمیک قلب نیز شناخته می‌شوند.

• عفونت‌های قلبی که توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و مواد شیمیایی بروز می‌کنند.

علائم انواع بیماری‌های قلبی

هریک از بیماری‌های قلبی خود را با علائم مختص خود نشان داده و ویژگی های منحصربه‌فردی دارند. با ما همراه باشید تا در ادامه از علائم و نشانه‌های هریک از بیماری‌های قلبی برای شما بگوییم:

• آریتمی قلبی

آریتمی قلبی ریتم غیرطبیعی ضربان قلب است. علائمی که در این بیماری مشاهده می‌کنید به نوع آریتمی شما، کند بودن یا سریع بودن ضربان قلب بستگی دارد. با این حال سبکی سر، تپش یا ضربان تند قلب، نبض آهسته و کند، غش کردن، سرگیجه و سبکی سر از رایج‌ترین علائم آریتمی قلبی به شمار می‌روند.

• گرفتگی رگ‌های خونی

گرفتگی رگ‌های خونی باعث کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن می شود. از علائم این بیماری می‌توان به درد قفسه سینه، تنگی نفس، سردی و بی‌حسی در اندام‌های بدن، درد غیرمعمول یا غیرقابل توضیح و ضعف در پاها و بازوها اشاره کرد.

• بیماری‌های قلبی مادرزادی

نقص مادرزادی قلب ازجمله مشکلات قلبی است که هنگام رشد جنین ایجاد می‌شوند. برخی از نقص‌های قلبی مادرزادی به دلیل نداشتن علائم شدید هرگز تشخیص داده نمی‌شوند. اما گروهی از بیماری‌های قلبی مادرزادی با نشانه‌هایی مانند پوست مایل به آبی، تورم اندام‌ها، تنگی نفس یا دشواری در تنفس، خستگی، انرژی کم و ریتم نامنظم ضربان قلب خود را نشان می‌دهند.

• بیماری‌های عروق کرونر (CAD)

بیماری‌های عروق کرونر در اثر تجمع پلاک در گروهی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود که خون غنی از اکسیژن را از طریق قلب و ریه‌ها به سایر بخش‌های بدن منتقل می‌کنند. این بیماری با احساس فشار، درد یا ناراحتی در قفسه سینه، تنگی نفس، حالت تهوع و احساس سوء هاضمه شناخته می‌شود.

• کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی بیماری است که باعث می‌شود عضلات قلب بزرگتر، سفت، ضخیم و یا ضعیف شوند. از مهم‌ترین علائم کاردیومیوپاتی می‌توان خستگی، نفخ شکم، تورم پاها به ویژه مچ پا، تنگی نفس و تپش قلب یا نبض سریع را نام برد.

• عفونت‌های قلبی

به طور کلی عفونت‌های قلبی به سه دسته پریکاردیت، آندوکاردیت و میوکاردیت تقسیم‌بندی می‌شوند. اگر با درد و گرفتگی قفسه سینه، سرفه، بثورات پوستی، تب و لرز مواجه شدید، به احتمال زیاد درگیر عفونت‌های قلبی شده اید.

چه عواملی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند؟

• با افزایش سن احتمال آسیب دیدن، ضعیف و ضخیم شدن عضله قلب و تنگی عروق نموداری صعودی دارد. 

• جنسیت یکی دیگر از عواملی است که تعیین‌کننده میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی است. به طور کلی مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در زنان پس از یائسگی افزایش می‌یابد.

• کم تحرکی و ورزش با اشکال مختلف بیماری‌های قلبی رابطه تنگاتنگی دارند.

• سابقه داشتن بیماری قلبی در خانواده، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد، به خصوص اگر والدین در سنین پایین به بیماری‌های قلبی مبتلا شده باشند.

• چاقی و اضافه وزن معمولاً خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تشدید می‌کنند.

• سیگار کشیدن ابتلا به بیماری‌های قلبی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. نیکوتین موجود در سیگار در رگ‌های خونی تجمع می‌کند. از سوی دیگر مونوکسیدکربن می‌تواند به پوشش داخلی عروق خونی آسیب رسانده و احتمال ابتلا به گرفتگی رگ‌های خونی را بالا ببرد. علاوه بر این حملات قلبی در افراد سیگاری بیشتر از سایر افراد است.

• رژیم‌های غذایی نامناسب و حاوی چربی، نمک، قند و کلسترول می‌توانند به پیشرفت بیماری‌های قلبی کمک کنند.

• فشار خون بالا و کنترل‌نشده می‌تواند منجر به ضخیم و باریک شدن رگ‌های خونی شود و از همین طریق ابتلا به بیماری‌های قلبی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

• اگر سطح کلسترول خون بیش از حد باشد، تشکیل پلاک و گرفتگی رگ‌های خونی دور از انتظار نیست.

• دیابت رابطه مستقیمی با بیماری‌های قلبی دارد و افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند.  

• امروزه استرس به یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر زندگی تبدیل شده است. به همین دلیل است که هر سال با افزایش ابتلا به بیماری‌های قلبی در سراسر دنیا مواجه هستیم.

• اگر بهداشت دهان و دندان به خوبی صورت نگیرد و یا مراجعه منظم به دندانپزشکی را پشت گوش بیندازید، بیشتر با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی روبه‌رو خواهید بود. در صورتی که دندان‌ها و لثه‌های شما سالم نباشد، میکروب‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می توانند وارد جریان خون شده و با رسیدن به قلب باعث بروز بیماری آندوکاردیت شوند.

درمان بیماری‌های قلبی

درمان بیماری‌های قلبی تا حد زیادی به نوع بیماری و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. با این وجود معمولاً راهکارهای درمان به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تغییر سبک زندگی

انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند به شما در جلوگیری و درمان بیماری‌های قلبی کمک شایانی کند. رژیم غذایی شما یکی از اولین مواردی است که باید آن را زیر نظر متخصصان تغذیه تغییر دهید. یک رژیم غذایی کم سدیم و کم چرب که سرشار از میوه و سبزیجات است، عوارض بیماری‌های قلبی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. از سوی دیگر ورزش منظم و ترک سیگار از دیگر موضوعاتی هستند که باید برای درمان بیماری‌های قلبی در برنامه خود بگنجانید.

تجویز دارو

تجویز دارو با توجه به نوع بیماری قلبی شما صورت می‌گیرد. برای مثال اگر به عفونت قلبی مبتلا هستید، پزشک احتمالاً آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. در صورتی که تجمع پلاک داشته باشید، پزشک در کنار پیشنهاداتی برای تغییر سبک زندگی، دارو نیز تجویز می‌کند.

جراحی

در برخی موارد پزشک برای درمان بیماری‌های قلبی و جلوگیری از بدتر شدن علائم، جراحی را لازم می‌بیند. البته باز هم جراحی به نوع بیماری قلبی و میزان آسیب به قلب شما بستگی دارد. به عنوان مثال اگر رگ‌های خونی به دلیل تجمع پلاک مسدود شده باشند، پزشک ممکن است با عمل آنژیوپلاستی یک استنت در محل انسداد عروق قرار دهد تا جریان خون را به حالت منظم و عادی خود بازگرداند.